To «Αγκίρε, η Οργή του Θεού» είναι γερμανική
epic historical adventure drama ταινία σε παραγωγή, σενάριο και σκηνοθεσία
Werner Herzog. Ο W. Herzog είναι από τους
σημαντικότερους εκπροσώπους του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, μαζί με τον Wim Wenders. Στη ταινία πρωταγωνιστεί ο Klaus Kinski στον ρόλο της ζωής του. Τη μουσική της ταινίας υπογράφει
το δυτικογερμανικό progressive/krautrock συγκρότημα Popol Vuh. Η ταινία, η οποία έγινε cult αμέσως μόλις κυκλοφόρησε, λογίζεται
σήμερα ως μία από τις σπουδαιότερες ταινίες του γερμανικού κινηματογράφου αλλά
και της ιστορίας της 7ης Τέχνης εν γένει. Το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε ανάμεσα στις 100 Σπουδαιότερες Ταινίες
όλων των Εποχών, το Sight & Sound επίσης, και ο Roger Ebert την έβαλε στην λίστα του των "The Great Movies" καθώς και στις δέκα πιο αγαπημένες του. Τα οπτικά
εφέ, το αφηγηματικό στυλ της ταινίας, η σκηνοθεσία της αλλά και το ταξίδι μέσα
στην άγρια φύση - και, πιο συγκεκριμένα, στον ποταμό του Αμαζονίου - με τη
παράλληλη κλιμάκωση της ψυχολογίας των πρωταγωνιστών αποτέλεσαν τη κύρια πηγή
έμπνευσης του Francis Ford Coppola για την σκηνοθεσία του Apocalypse Now (1979).
Το 1560, μία
ομάδα Ισπανών τυχοδιωκτών κονκισταδόρων, υπό την ηγεσία του Gonzalo Pizarro, ξεκινά από τα υψίπεδα του Περού, με σκοπό να εντοπίσει
και να κατακτήσει το μυθικό βασίλειο του El Dorado. “El Dorado” («Ο Χρυσός») είναι το όνομα με το
οποίο ήταν γνωστός στους Ισπανούς αποικιοκράτες ένας φανταστικός τόπος των
θρύλων των αυτοχθόνων, στο βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής, στον οποίο
πίστευαν ότι υπήρχε το χαμένο Ανάκτορο των Ίνκας γεμάτο χρυσό και ανεξάντλητα
πλούτη. Αμέτρητες αποστολές έψαξαν να το βρουν και, παρόλο που δεν βρέθηκε
ποτέ, η μανία των Ισπανών κατακτητών για πλούτη έγινε η αιτία για μαζικά
εγκλήματα κατά των ιθαγενών λαών της Αμερικής. Εξαιτίας των αντίξοων συνθηκών
και των πολλών απωλειών, ο Pizarro επανδρώνει μία αποστολή που
αποτελείται από σαράντα άτομα, προς ανεύρεση τροφίμων και πληροφοριών για την
πόλη του El Dorado. Η ομάδα αυτή θα έχει μια εβδομάδα για να επιστρέψει με
όσα περισσότερα καταφέρει να μάθει για το El Dorado, ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα
θεωρηθεί χαμένη. Αρχηγός αυτής της αποστολής στέφεται ο Don Pedro de Ursua, ο οποίος ταξιδεύει με την γυναίκα του, Inez. Υπαρχηγός της ομάδας ορίζεται ο Don Lope de Aguirre, ένας παράξενος, φιλόδοξος και μεγαλομανής κονκισταδόρος
αξιωματικός, που ταξιδεύει με την νεαρή του κόρη, την Flores. Πέραν αυτών, την ομάδα συμπληρώνουν ο Don Fernando de Guzman, ένας ευγενής που αντιπροσωπεύει το Ισπανικό Στέμμα,
Ισπανοί κονκισταδόροι στρατιώτες, Ινδιάνοι δούλοι, ένας μαύρος αυτόχθονας και
ένας ιεραπόστολος, ο αδελφός Gaspar de Carvajal. Το οδοιπορικό καταγράφει στο
ημερολόγιο του ο ιεραπόστολος Gaspar de Carvajal, που φέρει ως αποστολή τον
εκχριστιανισμό των παγανιστών που θα συναντήσουν στο ταξίδι τους και την
«μετάδοση του Λόγου του Θεού» στην νέα ήπειρο. Από αυτή την αποστολή το μόνο
που θα διασωθεί θα είναι το ημερολόγιο, το οποίο και αφηγείται, καθώς γράφει,
σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ο ίδιος ο Gaspar. Κατά τη διάρκεια του οδοιπορικού
της ομάδας των σαράντα ατόμων, ο Aguirre διαπράττει πραξικόπημα και παίρνει
την εξουσία από τον Don Pedro, τον οποίο και σκοτώνει. Στόχος του είναι να κατακτήσει
το El Dorado και να γίνει αυτός Κυβερνήτης με τα πλούτη που θα βρει
εκεί ολόκληρης της νέας Ηπείρου. Όσο προχωράνε στα βάθη του Αμαζονίου,
παράλληλα με τις αντιξοότητες και τη πείνα, κλιμακώνεται και η ψυχολογία της
ομάδας που αρχίζει να έχει παραισθήσεις αλλά και του πρωταγωνιστή, Aguirre, του οποίου η Βούληση για Δύναμη (Wille zur Macht) τον οδηγεί στη μεγαλομανία και τη παράνοια, καθώς
ένας-ένας από την ομάδα του σκοτώνεται από τους ιθαγενείς που τους ακολουθούν
αθόρυβα καθ’ όλη τη διάρκεια της εξερεύνησης τους. Στη πρότελευταία σεκάνς
πεθαίνουν ο ιερέας και η κόρη του Aguirre, Flores, ενώ στην τελευταία ο ίδιος ο Aguirre, όντας πλέον εντελώς παράφρων, παραληρεί τον
αποκαλυπτικό μονόλογο του μόνος πάνω στη σχεδία στη μέση του ποταμού με όλους
τους νεκρούς συντρόφους του γύρω του και περπατώντας με το χαρακτηριστικό
κουτσό του τρόπο πέρα-δώθε ξεδιπλώνοντας το μεγάλο ερμηνευτικό του ταλέντο ο Klaus Kinski, ενώ ταυτοχρόνως ξεδιπλώνει και το μεγάλο σκηνοθετικό
του ταλέντο ο Werner Herzog παίρνοντας ένα μεγάλο κυκλικό πλάνο με σκάφος γύρω-γύρω
από τη σχεδία και τον Aguirre.
Το «Αγκίρε, η
Οργή του Θεού» είναι ένα οδοιπορικό έπος, που δείχνει πώς μέσα από τη Βούληση
για Δύναμη διαπράττονται μία σειρά εγκλημάτων και οδηγούνται όλοι στη παράνοια,
την μεγαλομανία, την μισαλλοδοξία και, εντέλει, στο θάνατο. Η κύρια ερμηνεία
του έργου είναι ότι πρόκειται για αλληγορία της ανόδου του Hitler και του ναζιστικού κόμματος στην εξουσία. Η ταινία
ξεδιπλώνεται αργά με έμφαση στα πρόσωπα και τα φυσικά τοπία. Τα πλάνα,
συνακολούθως, είναι δύο ειδών: από τη μία μακρινά και αργόσυρτα, με εξαιρετική
φωτογραφία εκπληκτικών τοπίων μέσα στην άγρια ζούγκλα του Αμαζονίου και των
Περουβιανών Άνδεων και, από την άλλη, gros plan με χειροκίνητη κάμερα που
αποτυπώνουν τις ψυχικές και υπαρξιακές αντιδράσεις των προσώπων των
πρωταγωνιστών, και δη του Aguirre. Η εναλλαγή του W. Herzog μεταξύ κοντινών πλάνων που αποτυπώνουν πρόσωπα και
μακρινών πλάνων που αποτυπώνουν τη φύση ενισχύεται από την ιδιαίτερη progressive μουσική των Popol Vuh που θυμίζει εκκλησιαστική μελωδία
παρέχοντας έτσι μία θεολογική διάσταση στο οδοιπορικό αλλά και στον
πρωταγωνιστή, που παρουσιάζεται ως η «Οργή του Θεού». Η «Οργή του Θεού» δεν
είναι τελικά παρά η ίδια η φιλοδοξία, η μεγαλομανία και η βούληση για δύναμη
του ανθρώπου που τα καταστρέφει όλα, τη φύση και τον άνθρωπο. Ο μοναδικός Klaus Kinski παίζει τον ρόλο-σταθμό της καριέρας του εκφράζοντας τη
παρακμή, τη προδοσία, την απληστία, το θάνατο και τη τρέλα με τρόπο αξεπέραστο.
*By Philippos V Philios.