FILM NOIR CHRONOLOGY

 

1867 – 1900: Émile Zola: ο πατέρας του νατουραλισμού (μίας μορφής ρεαλισμού) συνδυάζει για πρώτη φορά Sex & Crime σε νουβέλες του όπως οι «La Bête humaine», «L'Assommoir» και «Thérèse Raquin».

1900 – 1932: German Expressionism: Εμφανίζεται το καλλιτεχνικό ρεύμα του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού στην Γερμανία για να εκφράσει τον ψυχισμό των Γερμανών στη δεδομένη ιστορική περίοδο. Ο εξπρεσιονισμός αποσκοπεί στην εξωτερίκευση της υποκειμενικότητας στην πραγματικότητα, δηλαδή τα συναισθήματα και η ψυχολογία αποτυπώνονται στον εξωτερικό κόσμο διαστρεβλώνοντας και αλλοιώνοντας τον με τρόπο αντίστοιχο. Στην Λογοτεχνία ο Hanns Heinz Ewers με το “Student of Prague”, στο σενάριο ο Carl Mayer με το “The Cabinet of Dr. Caligari”, στην Τέχνη ο Edvard Munch, o Käthe Kollwitz, ο Ernst Ludwig Kirshner, ο Max Beckmann κτλ, στον Κινηματογράφο ο Fritz Lang (Metropolis, M), o Friedrich Wilhelm Murnau (The Last Laugh) ο Robert Wiene (The Cabinet of Dr. Caligari), κτλ.

1920 – 1940: Black Mask: αμερικανικό περιοδικό που το επιμελούνται οι Henry Louis Mencken και George Jean Nathan εκδίδει τα πρώτα αμερικανικά noir crime novels των Dashiell Hammett και Raymond Chandler. Το κλασικό βρετανικό detective genre μετασχηματίζεται εδώ ριζικά: ο detective δεν καλείται να επιλύσει μία εξωτερική σε αυτόν υπόθεση/μυστήριο (Sherlock Holmes & Hercule Poirot), αλλά μία υπόθεση που εμπλέκεται και ο ίδιος, τις περισσότερες φορές δε είναι και πρωταγωνιστής της, με αποτέλεσμα δίπλα στον νατουραλισμό/ρεαλισμό των hardboiled noir crimes, να εμφανιστεί και ο υπαρξισμός.

1926 – 1929: Ernest Hemingway: οι νουβέλες του Hemingway “The Sun also Rise” και “A Farewell to Arms” ενώ είναι νατουραλιστικές ως προς την απεικόνιση, έχουν ποιητικούς διαλόγους προσιδιάζοντας σε έναν ιδιότυπο Poetic Realism.

1927 – 1928: Josef von Sternberg: σκηνοθετεί στην Αμερική την πρώτη βουβή noirish gangster trilogy, το Underworld, τo The Dragnet και το The Docks of New York.

1930 – 1939: German Émigré: γερμανο-εβραίοι και αυστρό-εβραίοι σκηνοθέτες του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού δραπετεύουν μαζικά από την Γερμανία και την Αυστρία λόγω της ανόδου του ναζισμού και μεταφέρουν τον Γερμανικό Εξπρεσιονισμό, τον Υπαρξισμό και τον Φροϋδισμό στο Hollywood, τα τρία πυρηνικά χαρακτηριστικά του αμερικανικού Film Noir. Η πλειοψηφία των σκηνοθετών των αμερικανικών Film Noir θα είναι γερμανοεβραιοι Émigré, όπως ο Robert Siodmark, o Billy Wilder, o Edgar G. Ulmer, o Fred Zinnermann κ.ο.κ.

1930 – 1950: French Poetic Realism: εμφανίζεται ο γαλλικός ποιητικός ρεαλισμός στον κινηματογράφο με τις fatalistic μελαγχολικές ταινίες του Jean Renoir, όπως το La Bête humaine του Zola, ο Marcel Carne γυρίζει το Le Jour se leve και ο Henri-Georges Clouzot το Quai des Brumes. Ο Jean Renoir γυρίζει δύο noirish ταινίες στο Hollywood.

1931 – 1950: Edward Hopper: ο μεγάλος αμερικανός ζωγράφος αποτυπώνει αστικά τοπία με ρεαλιστικό και συνάμα αποξενωμένο και ζοφερό τρόπο.

1940: “Stranger of the Third Floor”: η πρώτη αμερικάνικη καθαρόαιμη film noir ταινία. Αρχή του κλασικού αμερικάνικου film noir genre που θα διαρκέσει μία 20ετία, έως το 1959.

1941: Citizen Kane: ο Orson Welles γυρίζει και πρωταγωνιστεί στην μεγαλύτερη και σημαντικότερη ταινία όλων των εποχών, το Citizen Kane. Πρώτη και τελευταία φορά εισάγονται μέσω μιας μόνον ταινίας τόσες πολλές σκηνοθετικές καινοτομίες στον κινηματογράφο. Παροτι το Citizen Kane δεν είναι film noir, πολλές από τις σκηνοθετικές τεχνικές που χρησιμοποίησε ο Orson Welles στην εν λόγω ταινία θα ενσωματωθούν στα Film Noir, όπως το Voice over narrative και τα flashbacks, καθορίζοντας το film noir genre με τρόπο οριστικό.

1941: The Maltese Falcon: το πρώτο σημαντικό film noir της classic era.

1942 – 1952: Italian Neorealism: εμφάνιση το ιταλικού νεορεαλισμού στον ιταλικό κινηματογράφο με adaptations του “The Postman always Rings Twice”, το Ossessione του Luchino Visconti και την τριλογία του πατέρα του ιταλικού νεορεαλισμού, Roberto Rossellini, Rome Open City / Paisan / Germany Year Zero.

1946: Τέλος Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: η Γαλλία απελευθερώνεται από τους nazi και ερχονται οι πρώτες Αμερικάνικες ταινίες στα γαλλικά Cinema. Οι Γάλλοι κριτικοί Nino Frank και Jean-Pierre Chartier τις βλέπουν και τους κάνει εντύπωση τόσο η μαύρη εικόνα τους (μορφή) όσο και το μαύρο περιεχόμενο τους. Ανακαλύπτουν σε αυτές ένα νέο κινηματογραφικό είδος, το οποίο αποκαλούν για πρώτη φορά Film Noir, δηλαδή μαύρη ταινία.

1950: Το έτος κορύφωσης του αμερικανικού Film Noir. Τα περισσότερα Studio του Hollywood γυρίζουν πλέον σχεδόν αποκλειστικά Film Noir ταινίες ή Noirish ταινίες.

1955: Panorama du film noir américain: οι Γάλλοι κριτικοί Raymond Borde και Etienne Chaumeton εκδίδουν το πρώτο βιβλίο με τίτλο «A panorama of American film noir 1941-1953» που καταπιάνεται με το αμερικανικό Film Noir στην πρώτη προσπάθεια να προσδιοριστεί ως genre. Έκτοτε θα εκδοθούν χιλιάδες βιβλία και θα ανοίξει ένας μεγάλος ακαδημαϊκός και καλλιτεχνικός διάλογος ως προς τον προσδιορισμό του Film Noir που κρατάει μέχρι και σήμερα. Το κεντρικό πρόβλημα είναι αν το Film Noir είναι ένα διακριτό αμερικανικό κινηματογραφικό genre ή αν είναι ένα ευρύτερο αμερικανικό artistic movement. Στην πραγματικότητα είναι και τα δύο.

1958: Touch of Evil: Το τελευταίο σημαντικό Film Noir της αμερικανικής classic era.

1959: Odds Against Tomorrow: το τελευταίο film noir της classic era.

MY 10 FAVORITE ANIME FILMS

 

1. Akira (1988), dir. by Katsuhiro Otomo.

2. Ninja Scroll (1993), dir. by Yoshiaki Kawajiri.

3. Ghost in the Shell (1995), dir. by Mamoru Oshii.

4. Neon Genesis Evangelion: The End of Evangelion (1997), dir. by Hideaki Anno.

5. Vampire Hunter D: Bloodlust (2000), dir. by Yoshiaki Kawajiri.

6. Cowboy Bebop: The Movie (2001), dir. by Shinichirō Watanabe.

7. Paprika (2006), dir. by Satoshi Kon.

8. Sword of the Stranger (2007), dir. by Masahiro Andō.

9. Highlander: The Search for Vengeance (2007), dir. by Yoshiaki Kawajiri.

10. Dragon Ball Super: Broly (2018), dir. by Tatsuya Nagamine.

*By Philippos Filios.

10 ESSENTIAL TECH NOIR

1. Metropolis (1927) by Fritz Lang.

2. Alphaville (1965) by Jean-Luc Godard.

3. Blade Runner (1982) by Ridley Scott.

4. The Terminator (1984) by James Cameron.

5. 12 Monkeys (1995) by Terry Gilliam

6. Strange Days (1995) by Kathryn Bigelow.

7. Gattaca (1997) by Andrew Niccol.

8. Dark City (1998) by Alex Proyas.

9. The Thirteenth Floor (1999) by Josef Rusnak.

10. Minority Report (2002) by Steven Spielberg.

*By Philippos Filios.

MY 100 FAVORITE MOVIES

1. Paths of Glory (1957) by Stanley Kubrick.
2. Dr. Strangelove (1964) by Stanley Kubrick.
3. 2001: A Space Odyssey (1968) by Stanley Kubrick.
4. A Clockwork Orange (1971) by Stanley Kubrick.
5. Barry Lyndon (1975) by Stanley Kubrick.
6. Eyes Wide Shut Unrated (1999) by Stanley Kubrick.
7. I Vitelloni (1953) by Federico Fellini.
8. La Dolce Vita (1960) by Federico Fellini.
9. 8½ (1963) by Federico Fellini.
10. Amarcord (1973) by Federico Fellini.
11. Citizen Kane (1941) by Orson Welles.
12. Mr. Arkadin The Comprehensive Version (1995) by Orson Welles.
13. Campanadas a Medianoche (1965) by Orson Welles.
14. Blue Velvet (1986) by David Lynch.
15. Lost Highway (1997) by David Lynch.
16. Mulholland Dr. (2001) by David Lynch.
17. Sonatine (1993) by Takeshi Kitano.
18. Hana-Bi (1997) by Takeshi Kitano.
19. Zatōichi (2003) by Takeshi Kitano.
20. Metropolis (1927) by Fritz Lang.
21. M (1931) by Fritz Lang.
22. Trouble in Paradise (1932) by Ernst Lubitsch.
23. To Be or Not to Be (1942) by Ernst Lubitsch.
24. Double Indemnity (1944) by Billy Wilder.
25. Sunset Blvd. (1950) by Billy Wilder.
26. The Treasure of the Sierra Madre (1948) by John Huston.
27. The Man Who Would Be King (1975) by John Huston.
28. Rashômon (1950) by Akira Kurosawa.
29. Kumonosu-Jô (1957) by Akira Kurosawa.
30. Det Sjunde Inseglet (1957) by Ingmar Bergman.
31. Persona (1966) by Ingmar Bergman.
32. Tirez Sur Le Pianiste (1960) by François Truffaut.
33. Jules et Jim (1962) by François Truffaut.
34. Popiól i Diament (1958) by Andrzej Wajda.
35. Danton (1983) by Andrzej Wajda.
36. Hoří, Má Panenko (1967) by Miloš Forman.
37. Amadeus Director's Cut (1984) by Miloš Forman.
38. Aguirre, der Zorn Gottes (1972) by Werner Herzog.
39. Stroszek (1977) by Werner Herzog.
40. The Godfather (1972) by Francis Ford Coppola.
41. Apocalypse Now Final Cut (1979) by Francis Ford Coppola.
42. Das Cabinet des Dr. Caligari (1920) by Robert Wiene.
43. Sunrise (1927) by F. W. Murnau.
44. Duck Soup (1933) by Leo McCarey.
45. The Thin Man (1934) by W. S. Van Dyke.
46. Henry V (1944) by Laurence Olivier.
47. Laura (1944) by Otto Preminger.
48. Detour (1945) by Edgar G. Ulmer.
49. The Third Man (1949) by Carol Reed.
50. A Streetcar Named Desire (1951) by Elia Kazan.
51. Ugetsu Monogatari (1953) by Kenji Mizoguchi.
52. The Night of the Hunter (1955) by Charles Laughton.
53. Kiss Me Deadly (1955) by Robert Aldrich.
54. The Searchers (1956) by John Ford.
55. Sweet Smell of Success (1957) by Alexander Mackendrick.
56. Vertigo (1958) by Alfred Hitchcock.
57. Rio Bravo (1959) by Howard Hawks.
58. The Hustler (1961) by Robert Rossen.
59. Lawrence of Arabia (1962) by David Lean.
60. Kawaita Hana (1964) by Masahiro Shinoda.
61. Il Buono, il Brutto, il Cattivo (1966) by Sergio Leone.
62. Seconds (1966) by John Frankenheimer.
63. La Prise de Pouvoir par Louis XIV (1966) by Roberto Rossellini.
64. Cool Hand Luke (1967) by Stuart Rosenberg.
65. Marketa Lazarová (1967) by Frantisek Vlácil.
66. Koroshi No Rakuin (1967) by Seijun Suzuki.
67. Playtime (1967) by Jacques Tati.
68. Marat/Sade (1967) by Peter Brook.
69. The Wild Bunch (1969) by Sam Peckinpah.
70. L’Armée des Ombres (1969) by Jean-Pierre Melville.
71. Deliverance (1972) by John Boorman.
72. The Friends of Eddie Coyle (1973) by Peter Yates.
73. Don’t Look Now (1973) by Nicolas Roeg.
74. Chinatown (1974) by Roman Polanski.
75. Taxi Driver (1976) by Martin Scorsese.
76. The Killing of a Chinese Bookie (1976) by John Cassavetes.
77. Shao Lin San Shi Liu Fang (1978) by Chia-Liang Liu.
78. The Deer Hunter (1978) by Michael Cimino.
79. Monty Python's Life of Brian (1979) by Terry Jones.
80. Tinker Tailor Soldier Spy (1979) by John Irvin.
81. Breaker Morant (1980) by Bruce Beresford.
82. Blade Runner Final Cut (1982) by Ridley Scott.
83. The Draughtsman’s Contract (1982) by Peter Greenaway.
84. To Live and Die in L.A. (1985) by William Friedkin.
85. Brazil Director's Cut (1985) by Terry Gilliam.
86. Mishima: A Life in Four Chapters (1985) by Paul Schrader.
87. House of Games (1987) by David Mamet.
88. Withnail and I (1987) by Bruce Robinson.
89. Na Srebrnym Globie (1988) by Andrzej Żuławski.
90. Rosencrantz & Guildenstern Are Dead (1990) by Tom Stoppard.
91. After Dark, My Sweet (1990) by James Foley.
92. The Silence of the Lambs (1991) by Jonathan Demme.
93. White Men Can't Jump (1992) by Ron Shelton.
94. Kôkaku Kidôtai (1995) by Mamoru Oshii.
95. L.A. Confidential (1997) by Curtis Hanson.
96. The Big Lebowski (1998) by Joel Coen.
97. Memento (2000) by Christopher Nolan.
98. Bad Santa Unrated (2003) by Terry Zwigoff.
99. In Bruges (2008) by Martin McDonagh.
100. Ex Machina (2014) by Alex Garland.

― Philippos Filios

10 ESSENTIAL ANIME SERIES

 

1. Dragon Ball Z (1989) by Daisuke Nishio.

2. Neon Genesis Evangelion (1995) by Hideaki Anno.

3. Cowboy Bebop (1998) by Shinichirō Watanabe.

4. Ghost in the Shell: Stand Alone Complex (2002) by Kenji Kamiyama.

5. Samurai Champloo (2004) by Shinichirō Watanabe.

6. Death Note (2006) by Tetsurō Araki.

7. Fullmetal Alchemist: Brotherhood (2009) by Yasuhiro Irie.

8. Attack on Titan (2013) by Tetsurō Araki.

9. Tokyo Ghoul (2014) by Shūhei Morita.

10. Demon Slayer (2019) by Haruo Sotozaki.


*By Philippos Filios.

10 ESSENTIAL SWORD & SORCERY MOVIES

 

1. The Lord of the Rings Trilogy (2001-2003), dir by Peter Jackson.

2. Excalibur (1981), dir by John Boorman.

3. Conan the Barbarian (1982), dir by John Milius.

4. The Princess Bride (1987), dir by Rob Reiner.

5. DragonHeart (1996), dir by Rob Cohen.

6. Ladyhawke (1985), dir by Richard Donner.

7. Willow (1988), dir by Ron Howard.

8. Dragonslayer (1981), dir by Matthew Robbins.

9. The Sword And The Sorcerer (1982), dir by Albert Pyun.

10. The Beastmaster (1982), dir by Don Coscarelli.

 

*By Philippos Filios.

10 ESSENTIAL BATMAN ANIMATED MOVIES

 

1. Batman: Mask Of The Phantasm (1993)

2. Batman: The Long Halloween Part I & II (2021)

3. Batman: The Dark Knight Returns Parts I & II (2012 & 2013)

4. Batman & Son Trilogy: Son Of Batman (2014), Batman Vs. Robin (2015), Batman: Bad Blood (2016)

5. Batman: Under The Red Hood (2010)

6. Batman Beyond: Return Of The Joker (2000)

7. Batman: Year One (2011)

8. Batman: Hush (2019)

9. Batman: The Killing Joke (2016)

10. Batman Assault On Arkham (2014)

*By Philippos Filios

MAX WEBER

 

1. «Κοινωνιολογία» είναι η επιστήμη που επιδιώκει να κατανοήσει ερμηνευτικά το κοινωνικό πράττειν και, με τον τρόπο αυτό, να το εξηγήσει αιτιακά κατά την πορεία και τις επιδράσεις του.

2. «Πράττειν» είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά (ασχέτως αν πρόκειται για εξωτερική ή εσωτερική πράξη, παράλειψη ή ανοχή) όταν και εφόσον ο/οι δρων/δρώντες συνδέουν με αυτήν ένα υποκειμενικό νόημα.

3. «Κοινωνικό Πράττειν» είναι η συμπεριφορά σύμφωνα με το προσδιορισμένο νόημα του/των δρώντος/δρώντων που αναφέρεται στη συμπεριφορά άλλων και προσανατολίζεται προς αυτή κατά την επιτέλεση του.

4. «Ισχύς» είναι κάθε πιθανότητα επιβολής της ιδίας βούλησης εντός μίας κοινωνικής σχέσης, ακόμα και ενάντια σε αντίσταση - ασχέτως που βασίζεται αυτή η πιθανότητα.

5. «Εξουσία» είναι η πιθανότητα υπακοής σε μια διαταγή συγκεκριμένου περιεχομένου από προσδιορίσιμα πρόσωπα.

6. «Κράτος» είναι το μονοπώλιο της νόμιμης φυσικής βίας εντός ορισμένου εδάφους – το "έδαφος" αποτελεί ουσιώδες γνώρισμα του.

7. «Πολιτική» είναι ο αγώνας για την απόκτηση ενός μεριδίου ισχύος ή για επιρροή στον καταμερισμό της ισχύος, είτε ανάμεσα σε κράτη είτε ανάμεσα σε ομάδες εντός των κρατών.

8. Όποιος ασκεί πολιτική επιζητεί ισχύ: ισχύ είτε ως μέσο για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών (ιδεωδών ή εγωιστικών) είτε ως αυτοσκοπό προκειμένου να απολαύσει το γόητρο που η ισχύς προσφέρει.

Η νομιμοποίηση της Εξουσίας πραγματώνεται μέσω τριών "καθαρών ιδεότυπων" οι οποίοι στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο διακριτοί αλλά συμπλέκονται.

1. Η αυθεντία του "αιώνιου χθες", ήτοι του Εθίμου, που το καθαγιάζει μία εγκυρότητα που χάνεται στα βάθη του παρελθόντος και το συντηρεί η συνήθεια. Αυτή είναι η «παραδοσιακή εξουσία», όπως την ασκούσαν οι πατριάρχες αφέντες.

2. Η αυθεντία του προσωπικού Χαρίσματος, ήτοι η εντελώς προσωπική αφοσίωση και πίστη στις αποκαλυμμένες αλήθειες, στις ηρωικές πράξεις και στις ηγετικές ιδιότητες ενός ατόμου. Τέτοια "χαρισματική" εξουσία άσκησαν οι προφήτες, ο πολέμαρχος, ο ηγεμόνας που βασίζεται στην λαϊκή βούληση, ο δημαγωγός και ο πολιτικός κομματικός αρχηγός.

3. Η εξουσία που θεμελιώνεται μέσω της «Νομιμότητας», ήτοι της πίστης στην εγκυρότητα του Θετικού Δικαίου. Τέτοια είναι η εξουσία που ασκεί ο σύγχρονος "κρατικός λειτουργός" και όλοι εκείνοι οι θεσμικοί φορείς ισχύος που απ' αυτή την άποψη του μοιάζουν.

*Max Weber, από το "Η πολιτική ως κάλεσμα και επάγγελμα", μτφρ. Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Δώμα.
*Οικονομία και Κοινωνία, 1. Κοινωνιολογικές Έννοιες, Max Weber, μτφρ. Θανάσης Γκιούρας, εκδ. Σαββάλας, σσ. 4 & 56.

POWER OF JUDGMENT

 

«Αν ο νους εν γένει χαρακτηρίζεται ως η ικανότητα για κανόνες, τότε η δύναμη του κρίνειν [Urteilskraft] είναι η ικανότητα της υπαγωγής [subsumieren] σε κανόνες, δηλαδή διακρίνει αν κάτι υπάγεται υπό έναν δεδομένο κανόνα (casus datae legis) ή δεν υπάγεται.» (A132/B171)          

«Δύναμη του κρίνειν [Urteilskraft] εν γένει είναι η ικανότητα να σκεπτόμαστε το μερικό [Besondere] ως περιεχόμενο στο καθολικό [enthalten unter Allgemeine]. Εάν είναι δεδομένο το καθολικό (ο κανόνας, η αρχή, ο νόμος), τότε η δύναμη του κρίνειν η οποία υπάγει [subsumiert] το μερικό σε εκείνο [το καθολικό] […] είναι καθοριστική [bestimmend]. Εάν όμως είναι δεδομένο μόνο το μερικό, για το οποίο η δύναμη του κρίνειν πρέπει να βρει το καθολικό, τότε είναι απλώς αναστοχαστική [reflektierend]. Η δύναμη του κρίνειν, η οποία καθορίζει κάτω από καθολικούς νόμους που δίνει ο νους, απλώς υπάγει [ist nur subsumierend].» (KU XXVI)

«Η δύναμη του κρίνειν [Urteilskraft] είναι […] η ικανότητα της υπαγωγής.» (LD-W 704)

*Philippos Filios

TRANSCENDENTAL PHILOSOPHY

 

«Η ανώτατη έννοια με την οποία συνηθίζουν να αρχίζουν την Υπερβατολογική Φιλοσοφία [Transzendentalphilosophie], είναι τις περισσότερες φορές η διαίρεση [ανάμεσα] στο δυνατό και στο αδύνατο [in das Mögliche und Unmögliche]. Αλλά καθώς κάθε διαίρεση προϋποθέτει μία έννοια [ήδη] διαιρεμένη, για αυτό πρέπει να δοθεί μία έννοια ακόμα πιο ανώτερη και αυτή είναι η έννοια ενός αντικειμένου εν γένει [von einem Gegenstande überhaupt] […] [και] οι Κατηγορίες είναι οι μόνες έννοιες, οι οποίες αναφέρονται σε αντικείμενα εν γένει […].» (A290/B346)

«Οι a priori όροι μίας δυνατής εμπειρίας εν γένει είναι συγχρόνως όροι δυνατότητας των αντικειμένων της εμπειρίας.» (A111)

«Οι όροι της δυνατότητας της εμπειρίας εν γένει είναι συγχρόνως όροι της δυνατότητας των αντικειμένων της εμπειρίας, και για αυτόν τον λόγο έχουν αντικειμενική εγκυρότητα [objektiv Gültigkeit] σε μία συνθετική κρίση a priori.» (A158/B197)

*By Philippos Filios

THE BATMAN (2022) BY MATT REEVES

 

Τι θέση κατακτάει το νέο Batman του Matt Reeves σε σχέση με τα προηγούμενα; Είναι καλύτερο από το The Dark Knight (2008) του Nolan; Προτού το κάνουμε φύλλο και φτερό, θα πρέπει να έχουμε στο νου μας το εξής: το The Dark Knight είναι αντικειμενικά η καλύτερη ταινία για τον Batman που έχει βγει όχι επειδή μας παρουσιάζει τον Batman έτσι όπως θα έπρεπε να παρουσιαστεί, αλλά απλούστατα διότι ο Nolan είναι ένας πολύ δυνατός σκηνοθέτης που έκανε μία καταπληκτική δουλεία. Το θέμα μας, για εμάς τουλάχιστον που μεγαλώσαμε με τα comics και τα Animated Series, είναι πρωτίστως η ίδια η φύση του Batman και το σύμπαν του καλύτερου superhero comic που έχει κυκλοφορήσει.

Και αυτό θα κριθεί εδώ.

Ως προς τον Bruce Wayne: ο Bruce είναι ψηλός, εύσωμος, μυώδης αλλά και με εκ γεννετής φυσική δύναμη - όπως και γνώστης Jujutsu (του αυθεντικού, του ιαπωνικού, του ανατολικού, των ninja, δηλαδή του Ninjutsu, όχι του βραζιλιάνικου ή κάποιας άλλης δυτικής εκδοχής του). Αυτά είναι ουσιώδη χαρακτηριστικά του απλούστατα διότι μόνον μέσω αυτών μπορεί να εξηγηθεί πως ένας άνθρωπος χωρίς υπέρ-ικανότητες - διότι ο Batman δεν ειναι κυριολεκτικά superhero όπως όλοι οι άλλοι, αλλά απλός άνθρωπος - μπορεί να τους πλακώνει όλους στο ξύλο χωρίς να τους σκοτώνει. Ο Nolan φρόντισε να τα παρουσιάσει όλα αυτά στο Batman Begins (2005), όπως και την σημαντικότατη για την υπόθεση θητεία του στην League of Shadows όπου και διδάχθηκε Ninjutsu. Ασφαλώς είναι και καταθλιπτικός λόγω της απώλειας των γονιών του σε μικρή ηλικία, εμμονικός αλλά και ορθολογιστής, αλλά είναι *και* εκδικητικός ως Dark Knight; Στο Batman του Reeves μας παρουσιάζεται ευθύς εξ αρχής ως "Vengeance", το οποίο αποτελεί και μία ευθεία κριτική στον "Δίκαιο" Batman του Nolan που απαρνείται την εκδίκηση (βλ. Batman Begins), προϊδεάζοντας μας ότι θα δούμε έναν Batman πολύ πιο σκοτεινό: τον πραγματικό Dark Knight. Η αλήθεια είναι πως αρχικώς υπήρξε εκδικητικός, και αργότερα του εμφύσησαν μία "ιδιαίτερη αίσθηση δικαιοσύνης", μετά το 1940 και την εισαγωγή του Robin, που έφερε και η αλλαγή του editor Whitney Ellsworth. Ο Bruce παρουσιάζεται πάντα ως μία σκοτεινή προσωπικότητα, όντας ο πρώτος antihero: βρίσκεται στο περιθώριο τόσο του συστήματος, το οποίο πολεμάει ως διεφθαρμένο, όσο και του υπόκοσμου, που επίσης πολεμάει για την εγκληματικότητα του. Φέρει χαρακτηριστικά και των δύο αυτών κόσμων, ακριβώς επειδή βρίσκεται στο ενδιάμεσο και μπορεί να ενεργει σύμφωνα με τις αρχές και των δύο αυτών κόσμων. Ο μοναδικός του ηθικός κώδικας είναι ότι δεν σκοτώνει. Όλα τα υπόλοιπα είναι συζητήσιμα. Επομένως, εκδικείται, χωρίς να σκοτώνει. Ο Bruce είναι πολύ πιο σκοτεινός απ' ότι τον παρουσίασε ο Nolan, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι emo-καταθλιπτικός με επιδράσεις Kurt Cobain και Nirvana, όπως τον παρουσίασε ο Reeves μέσω του Robert Pattinson. O Cristian Bale είναι, συνακολούθως, ο καλύτερος Bruce που έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής, αφού αυτός συγκεντρώνει τα περισσότερα χαρακτηριστικά του Bruce όπως αυτός θα έπρεπε να είναι, πλην της νταρκίλας που λείπει γενικότερα από τα Batman του Nolan.

Ως προς την Gotham City: Η Gotham είναι, ασφαλώς, η κατ' εξοχήν Gothic πόλη, όπως μεταφέρθηκε ο γερμανικός εξπρεσιονισμός και η Gothic αισθητική στην Αμερική στον μεσοπόλεμο καθορίζοντας και το αμερικανικό σινεμά στις απαρχές του οδηγώντας στα film noir. Το Gothic στοιχείο το συνέλλαβε στις σωστές του διαστάσεις ο Tim Burton, ως expert του Gothic εξάλλου - για αυτό και ανέλαβε τα Batman ως σκηνοθέτης - αλλά η σκηνοθεσία του ήταν καρικατουρίστικη σε μακέτα που δεν γέρασε καλά. Από την άλλη, ο Nolan, μέσω της ριζοσπαστικοποίησης του comic προς τον ρεαλισμό, απάλειψε πλήρως το Gothic στοιχείο που είναι ουσιώδες για το σύμπαν της νυχτερίδας: ο Nolan μας παρουσίασε μία.. New York City, και όχι μία Gotham City. Στο πρώτο, βέβαια, το Batman Begins, επιχείρησε να παρουσιάσει μία Gotham City, αλλά δεν του βγήκε καλά, και στα επόμενα δύο της τριλογίας που έγραψε με τον αδελφό του ρεαλιστικοποίησε πλήρως την Gotham κάνοντας την.. Manhattan. Το Batman του Reeves διατηρεί τον ρεαλισμό (που ο Burton απώλεσε) αλλά το συνδύασε και με το Gothic στοιχείο (που ο Nolan απώλεσε): η Gotham του Reeves είναι η καλύτερη Gotham που έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής.

Ως προς την σκηνοθεσία και την cinematography: η σκηνοθεσία, γενικά, είναι σαφώς ανώτερη του Nolan, αλλά εικόνα και φωτογραφία κερδίζουν στο Batman του Reeves, που φέρει σαφείς επιδράσεις από το noir psychological horror-thriller "Se7en" (1995) του David Fincher. Το Gothic πάει χέρι-χέρι με το Noir, αφού το δεύτερο δεν είναι παρά η αστικόποίηση του πρώτου, ορθά, λοιπόν, ο Reeves αποτυπώνει όλες τις σκηνές κατάμαυρες στις σκιές, σε αντίθεση με το λάιτ noir του Nolan που αποτυπώνεται απλά ως γκρι. Κι εδώ είναι πιο λάιτ η πρόσληψη του Nolan, που απαλειφει τελικά και το Gothic Horror στοιχείο που επιβαλλεται να έχει ο κόσμος της νυχτερίδας και δη η Gotham City.

Οι εχθροί του Batman: η Misel Pfeiffer παραμένει η καλύτερη Selina Kyle (Catwoman), ο Danny DeVito ο καλύτερος Οζ, Oswald Chesterfield Cobblepot (Penguin) και ο Heathcliff Andrew "Heath" Ledger ο καλύτερος Joker. Ο Reeves, βέβαια, παρουσίασε έναν ενδιαφέρον Riddler και μία ενδιαφέρουσα εκδοχή της Catwoman, χωρίς όμως να μας εκπλήξουν ως προς την ηθοποιία και την μεταμόρφωση τους.

Η δομή της υπόθεσης: ο Reeves εδώ συλλαμβάνει ορθά την ουσία του Batman ως detective σε noir φόντο: τα animated όπως και τα comic ξεκινάνε συχνά με έναν φόνο που ο Batman, σε συνεργασία πάντα με τον Alfred Pennyworth (τον βρετανό μπάτλερ που τον μεγάλωσε) και τον Jim Gordon (τον police commissioner της Gotham City), παλεύουν να λύσουν την περίπλοκη και μυστηριώδη υποθέση του μέσω ανακρίσεων, συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων, παρακολουθήσεων κτλ. - δηλαδή με τα μέσα του Detective, ο Batman δεν έχει καμία μεταφυσική ικανότητα. Παρότι κατατάσσεται κάτω από το action superhero genre, το Batman είναι στην ουσία του Noir-Action. Του Nolan τα έχουν, βέβαια, όλα αυτα τα στοιχεία, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό και ένταση. Ο Reeves το συγκεκριμένο το παρουσίασε πιο καθαρά και στις σωστές του διαστάσεις. Αρχέτυπο υπόθεσης Batman, και καλύτερη animated απόδοση, αποτελεί μέχρι και σήμερα το "Batman: Mask of the Phantasm (1993)". Εδώ μόνον ο Batman παρουσιάζεται σε όλες του τις εκφάνσεις όπως ακριβώς είναι στα Comics.

Στολή, batmobile κτλ: την καλύτερη στολή την έχουν του Nolan, αλλά Batmobile και Batplane προτιμούμε τα πιο Gothic των Comics, του Animated και του Burton. Στην μηχανή κερδίζει μόνον του Nolan. Το στοιχείο του ρεαλισμού βέβαια είναι, σήμερα, αναγκαίο, όταν τουλάχιστον μιλάμε για κανονική ταινία, οπότε ο ιδανικός συνδυασμός τους παραμένει το ζητούμενο (παραείναι ρεαλιστικά του Nolan).

Αν βάλουμε στην άκρη το "Batman: Mask of the Phantasm (1993)", το The Dark Knight του Nolan παραμένει overall η καλύτερη ταινία του Batman, αλλά του Reeves ακολουθεί αμέσως μετά, τονίζοντας ακριβώς εκείνες τις σκοτεινές εκφάνσεις (Gothic & Noir) του Batman που χάθηκαν μέσα στην νολανιανή κινηματογραφική ερμηνεία.

 

*By Philippos Filios.