THE BATMAN (2022) BY MATT REEVES

 

Τι θέση κατακτάει το νέο Batman του Matt Reeves σε σχέση με τα προηγούμενα; Είναι καλύτερο από το The Dark Knight (2008) του Nolan; Προτού το κάνουμε φύλλο και φτερό, θα πρέπει να έχουμε στο νου μας το εξής: το The Dark Knight είναι αντικειμενικά η καλύτερη ταινία για τον Batman που έχει βγει όχι επειδή μας παρουσιάζει τον Batman έτσι όπως θα έπρεπε να παρουσιαστεί, αλλά απλούστατα διότι ο Nolan είναι ένας πολύ δυνατός σκηνοθέτης που έκανε μία καταπληκτική δουλεία. Το θέμα μας, για εμάς τουλάχιστον που μεγαλώσαμε με τα comics και τα Animated Series, είναι πρωτίστως η ίδια η φύση του Batman και το σύμπαν του καλύτερου superhero comic που έχει κυκλοφορήσει.

Και αυτό θα κριθεί εδώ.

Ως προς τον Bruce Wayne: ο Bruce είναι ψηλός, εύσωμος, μυώδης αλλά και με εκ γεννετής φυσική δύναμη - όπως και γνώστης Jujutsu (του αυθεντικού, του ιαπωνικού, του ανατολικού, των ninja, δηλαδή του Ninjutsu, όχι του βραζιλιάνικου ή κάποιας άλλης δυτικής εκδοχής του). Αυτά είναι ουσιώδη χαρακτηριστικά του απλούστατα διότι μόνον μέσω αυτών μπορεί να εξηγηθεί πως ένας άνθρωπος χωρίς υπέρ-ικανότητες - διότι ο Batman δεν ειναι κυριολεκτικά superhero όπως όλοι οι άλλοι, αλλά απλός άνθρωπος - μπορεί να τους πλακώνει όλους στο ξύλο χωρίς να τους σκοτώνει. Ο Nolan φρόντισε να τα παρουσιάσει όλα αυτά στο Batman Begins (2005), όπως και την σημαντικότατη για την υπόθεση θητεία του στην League of Shadows όπου και διδάχθηκε Ninjutsu. Ασφαλώς είναι και καταθλιπτικός λόγω της απώλειας των γονιών του σε μικρή ηλικία, εμμονικός αλλά και ορθολογιστής, αλλά είναι *και* εκδικητικός ως Dark Knight; Στο Batman του Reeves μας παρουσιάζεται ευθύς εξ αρχής ως "Vengeance", το οποίο αποτελεί και μία ευθεία κριτική στον "Δίκαιο" Batman του Nolan που απαρνείται την εκδίκηση (βλ. Batman Begins), προϊδεάζοντας μας ότι θα δούμε έναν Batman πολύ πιο σκοτεινό: τον πραγματικό Dark Knight. Η αλήθεια είναι πως αρχικώς υπήρξε εκδικητικός, και αργότερα του εμφύσησαν μία "ιδιαίτερη αίσθηση δικαιοσύνης", μετά το 1940 και την εισαγωγή του Robin, που έφερε και η αλλαγή του editor Whitney Ellsworth. Ο Bruce παρουσιάζεται πάντα ως μία σκοτεινή προσωπικότητα, όντας ο πρώτος antihero: βρίσκεται στο περιθώριο τόσο του συστήματος, το οποίο πολεμάει ως διεφθαρμένο, όσο και του υπόκοσμου, που επίσης πολεμάει για την εγκληματικότητα του. Φέρει χαρακτηριστικά και των δύο αυτών κόσμων, ακριβώς επειδή βρίσκεται στο ενδιάμεσο και μπορεί να ενεργει σύμφωνα με τις αρχές και των δύο αυτών κόσμων. Ο μοναδικός του ηθικός κώδικας είναι ότι δεν σκοτώνει. Όλα τα υπόλοιπα είναι συζητήσιμα. Επομένως, εκδικείται, χωρίς να σκοτώνει. Ο Bruce είναι πολύ πιο σκοτεινός απ' ότι τον παρουσίασε ο Nolan, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι emo-καταθλιπτικός με επιδράσεις Kurt Cobain και Nirvana, όπως τον παρουσίασε ο Reeves μέσω του Robert Pattinson. O Cristian Bale είναι, συνακολούθως, ο καλύτερος Bruce που έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής, αφού αυτός συγκεντρώνει τα περισσότερα χαρακτηριστικά του Bruce όπως αυτός θα έπρεπε να είναι, πλην της νταρκίλας που λείπει γενικότερα από τα Batman του Nolan.

Ως προς την Gotham City: Η Gotham είναι, ασφαλώς, η κατ' εξοχήν Gothic πόλη, όπως μεταφέρθηκε ο γερμανικός εξπρεσιονισμός και η Gothic αισθητική στην Αμερική στον μεσοπόλεμο καθορίζοντας και το αμερικανικό σινεμά στις απαρχές του οδηγώντας στα film noir. Το Gothic στοιχείο το συνέλλαβε στις σωστές του διαστάσεις ο Tim Burton, ως expert του Gothic εξάλλου - για αυτό και ανέλαβε τα Batman ως σκηνοθέτης - αλλά η σκηνοθεσία του ήταν καρικατουρίστικη σε μακέτα που δεν γέρασε καλά. Από την άλλη, ο Nolan, μέσω της ριζοσπαστικοποίησης του comic προς τον ρεαλισμό, απάλειψε πλήρως το Gothic στοιχείο που είναι ουσιώδες για το σύμπαν της νυχτερίδας: ο Nolan μας παρουσίασε μία.. New York City, και όχι μία Gotham City. Στο πρώτο, βέβαια, το Batman Begins, επιχείρησε να παρουσιάσει μία Gotham City, αλλά δεν του βγήκε καλά, και στα επόμενα δύο της τριλογίας που έγραψε με τον αδελφό του ρεαλιστικοποίησε πλήρως την Gotham κάνοντας την.. Manhattan. Το Batman του Reeves διατηρεί τον ρεαλισμό (που ο Burton απώλεσε) αλλά το συνδύασε και με το Gothic στοιχείο (που ο Nolan απώλεσε): η Gotham του Reeves είναι η καλύτερη Gotham που έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής.

Ως προς την σκηνοθεσία και την cinematography: η σκηνοθεσία, γενικά, είναι σαφώς ανώτερη του Nolan, αλλά εικόνα και φωτογραφία κερδίζουν στο Batman του Reeves, που φέρει σαφείς επιδράσεις από το noir psychological horror-thriller "Se7en" (1995) του David Fincher. Το Gothic πάει χέρι-χέρι με το Noir, αφού το δεύτερο δεν είναι παρά η αστικόποίηση του πρώτου, ορθά, λοιπόν, ο Reeves αποτυπώνει όλες τις σκηνές κατάμαυρες στις σκιές, σε αντίθεση με το λάιτ noir του Nolan που αποτυπώνεται απλά ως γκρι. Κι εδώ είναι πιο λάιτ η πρόσληψη του Nolan, που απαλειφει τελικά και το Gothic Horror στοιχείο που επιβαλλεται να έχει ο κόσμος της νυχτερίδας και δη η Gotham City.

Οι εχθροί του Batman: η Misel Pfeiffer παραμένει η καλύτερη Selina Kyle (Catwoman), ο Danny DeVito ο καλύτερος Οζ, Oswald Chesterfield Cobblepot (Penguin) και ο Heathcliff Andrew "Heath" Ledger ο καλύτερος Joker. Ο Reeves, βέβαια, παρουσίασε έναν ενδιαφέρον Riddler και μία ενδιαφέρουσα εκδοχή της Catwoman, χωρίς όμως να μας εκπλήξουν ως προς την ηθοποιία και την μεταμόρφωση τους.

Η δομή της υπόθεσης: ο Reeves εδώ συλλαμβάνει ορθά την ουσία του Batman ως detective σε noir φόντο: τα animated όπως και τα comic ξεκινάνε συχνά με έναν φόνο που ο Batman, σε συνεργασία πάντα με τον Alfred Pennyworth (τον βρετανό μπάτλερ που τον μεγάλωσε) και τον Jim Gordon (τον police commissioner της Gotham City), παλεύουν να λύσουν την περίπλοκη και μυστηριώδη υποθέση του μέσω ανακρίσεων, συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων, παρακολουθήσεων κτλ. - δηλαδή με τα μέσα του Detective, ο Batman δεν έχει καμία μεταφυσική ικανότητα. Παρότι κατατάσσεται κάτω από το action superhero genre, το Batman είναι στην ουσία του Noir-Action. Του Nolan τα έχουν, βέβαια, όλα αυτα τα στοιχεία, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό και ένταση. Ο Reeves το συγκεκριμένο το παρουσίασε πιο καθαρά και στις σωστές του διαστάσεις. Αρχέτυπο υπόθεσης Batman, και καλύτερη animated απόδοση, αποτελεί μέχρι και σήμερα το "Batman: Mask of the Phantasm (1993)". Εδώ μόνον ο Batman παρουσιάζεται σε όλες του τις εκφάνσεις όπως ακριβώς είναι στα Comics.

Στολή, batmobile κτλ: την καλύτερη στολή την έχουν του Nolan, αλλά Batmobile και Batplane προτιμούμε τα πιο Gothic των Comics, του Animated και του Burton. Στην μηχανή κερδίζει μόνον του Nolan. Το στοιχείο του ρεαλισμού βέβαια είναι, σήμερα, αναγκαίο, όταν τουλάχιστον μιλάμε για κανονική ταινία, οπότε ο ιδανικός συνδυασμός τους παραμένει το ζητούμενο (παραείναι ρεαλιστικά του Nolan).

Αν βάλουμε στην άκρη το "Batman: Mask of the Phantasm (1993)", το The Dark Knight του Nolan παραμένει overall η καλύτερη ταινία του Batman, αλλά του Reeves ακολουθεί αμέσως μετά, τονίζοντας ακριβώς εκείνες τις σκοτεινές εκφάνσεις (Gothic & Noir) του Batman που χάθηκαν μέσα στην νολανιανή κινηματογραφική ερμηνεία.

 

*By Philippos Filios.